ABC Analizi Nedir ? Nasıl Yapılır ?

[cnkrt]

ABC analizi, envanter yönetimi ve stok kontrolü gibi iş süreçlerinde kullanılan bir yöntemdir. Temel amacı, ürün veya hizmetlerin önem derecelerini belirleyerek kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlamaktır. ABC analizi, ürün veya hizmetlerin değerlerine, satış miktarlarına veya tüketim sıklıklarına göre sınıflandırılmasına dayanır.

Bu analiz, "A", "B" ve "C" olmak üzere üç kategoriye ayırır:

1. A Kategorisi: En yüksek öneme sahip olan ürün veya hizmetleri içerir. Bu kategori, genellikle gelirin büyük bir kısmını temsil eder ancak miktar olarak daha az olabilir. A kategorisine giren ürün veya hizmetler, stratejik olarak daha önemli olarak kabul edilir ve dikkatli bir şekilde yönetilmelidir.
2. B Kategorisi: Orta öneme sahip olan ürün veya hizmetleri içerir. Bu kategori, A kategorisine göre daha düşük bir öneme sahiptir, ancak yine de iş süreçleri için önemlidir. B kategorisine giren ürünler, dikkatli bir şekilde yönetilmelidir, ancak A kategorisine göre daha az zaman ve kaynak harcanabilir.
3. C Kategorisi: Düşük öneme sahip olan ürün veya hizmetleri içerir. Bu kategori, genellikle gelirin küçük bir kısmını temsil eder ve iş süreçlerinde daha az kritik bir rol oynar. C kategorisine giren ürünlerin yönetimi daha serbest olabilir ve daha az zaman harcanabilir.

ABC analizi, kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamak için işletmelere rehberlik eder. Örneğin, A kategorisine giren ürünler daha sık kontrol edilmeli ve daha yakından takip edilmelidir. B kategorisi ürünler, dikkatli bir şekilde yönetilmelidir ancak daha az sıkı kontrol gerektirebilir. C kategorisindeki ürünler ise daha serbest bir şekilde yönetilebilir.

Bu analiz, envanter yönetimi, stok kontrolü, satın alma kararları ve müşteri hizmetleri gibi alanlarda kullanılır. Ayrıca, finansal analiz ve karar verme süreçlerinde de kullanılabilir.

ABC Analizi Nasıl Yapılır ?

1. Veri Toplama: İlk olarak, analiz yapacağınız ürün veya hizmetlerin verilerini toplamanız gerekiyor. Bu veriler genellikle satış miktarları, birim maliyetler, gelirler gibi finansal bilgiler olabilir.
2. Değerlendirme Kriterlerini Belirleme:
   • Değer (Value) Kriteri: Ürün veya hizmetlerin değerini belirlemek için genellikle satış geliri veya kar marjı kullanılır.
   • Miktar (Quantity) Kriteri: Ürün veya hizmetlerin satış miktarları da bir kriter olabilir.
3. Sıralama: Belirlediğiniz değerlendirme kriterlerine göre ürün veya hizmetleri sıralayın. Bu sıralama, en yüksek değere veya miktarlara sahip olanı en üstte olacak şekilde yapılır.
4. Toplam Değeri Hesaplama: Toplam değeri belirli bir dönem için hesaplayın. Bu, genellikle tüm ürün veya hizmetlerin toplam satış gelirini veya karını ifade eder.
5. Kümülatif Değer Hesaplama: Sıralı ürün veya hizmetlerin toplam değerini hesaplayarak bir kümülatif toplam oluşturun. Bu, en yüksek değere sahip olanı en üstte tutarak devam eder.
6. ABC Kategorilerine Ayırma:
   • A Kategorisi: Toplam değerin yüzde X'ini temsil eden ürün veya hizmetler. Örneğin, genellikle en yüksek yüzde 20-30'lik dilimi A kategorisine dahil edebilirsiniz.
   • B Kategorisi: Orta değere sahip olan ürün veya hizmetler. Bu, genellikle toplamın orta kısmını temsil eder.
   • C Kategorisi: Düşük değere sahip olan ürün veya hizmetler. Bu, genellikle en düşük yüzde 50'sini temsil eder.
7. Kontrol ve Yönetim Stratejileri Geliştirme:
   • A kategorisine giren ürünler daha sık kontrol edilmeli ve daha yakından takip edilmelidir.
   • B kategorisine giren ürünler dikkatlice yönetilmelidir, ancak A kategorisine göre daha az zaman ve kaynak harcanabilir.
   • C kategorisine giren ürünler daha serbest bir şekilde yönetilebilir.

Bu adımlar ABC analizi yapmak için temel rehberi oluşturur. Unutmayın ki, değerlendirme kriterleri ve sınıflandırma yüzdeleri işletmeye ve sektöre göre değişebilir, bu yüzden her zaman analizi ihtiyaçlarınıza göre uyarlamak önemlidir.

ABC kategorilerini ne sıklıkla gözden geçirmeliyim?

ABC analizi sonuçlarını ne sıklıkta gözden geçirmeniz gerektiği, işletmenizin ihtiyaçlarına, sektöre ve envanterinize bağlıdır. Ancak genellikle aşağıdaki durumlarda gözden geçirme yapmanız önerilir:

1. Yıllık Gözden Geçirme: En azından yılda bir kez ABC analizi yapmanız önemlidir. Bu, işletmenizin büyümesi veya değişen pazar koşulları gibi faktörlere uyum sağlamak için gerekli olabilir.
2. Yeni Ürün Eklemeleri veya Mevcut Ürünlerin Kaldırılması: Yeni ürünlerin eklenmesi veya mevcut ürünlerin kaldırılması durumunda ABC analizi yeniden değerlendirilmelidir. Yeni ürünlerin performansı analize dahil edilmelidir.
3. Büyük Pazar Değişiklikleri: Özellikle sektörde büyük pazar değişiklikleri meydana geldiğinde veya rekabet koşulları değiştiğinde, ABC analizi tekrar gözden geçirilmelidir.
4. Stok Devir Hızı Değişiklikleri: Stok devir hızı, ürünlerin ne kadar hızlı tüketildiğini gösterir. Bu değerlerde önemli bir değişiklik olduğunda, ABC analizi tekrar gözden geçirilmelidir.
5. Finansal Durum Değişiklikleri: İşletmenin finansal durumunda önemli değişiklikler olduğunda (örneğin, büyüme, daralma, kârlılık düşüşü gibi), ABC analizi yeniden değerlendirilmelidir.
6. Operasyonel İyileştirmeler: İşletme operasyonlarında önemli değişiklikler yapılıyorsa, bu değişikliklerin ABC analizi üzerindeki etkilerini görmek için analizi gözden geçirmek faydalı olacaktır.
7. Dönemsel Değişiklikler: İşletmenizin doğası gereği, bazı dönemlerde yoğunluk yaşanabilir. Örneğin, tatil sezonları veya kampanya dönemleri gibi dönemlerde analizi gözden geçirmek önemlidir.

Unutmayın ki, ABC analizi bir rehberlik aracıdır ve işletmenizin dinamikleri değiştikçe sürekli olarak gözden geçirilmelidir. Bu, envanter yönetiminin daha etkin bir şekilde yapılmasını sağlar ve iş süreçlerinizin daha iyi bir şekilde yönlendirilmesine yardımcı olur.


Stok Devir Hızı Nedir ? Nasıl Hesaplanır ?

Stok devir hızı (Inventory Turnover), bir işletmenin belirli bir dönem içindeki stoklarının ne kadar hızlı döndüğünü gösteren bir performans ölçüsüdür. Bu, envanterin etkin bir şekilde yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek için kullanılır. Daha yüksek bir stok devir hızı, envanterin daha hızlı döndüğünü ve işletmenin stokları daha etkin bir şekilde yönettiğini gösterir.

Stok devir hızını hesaplamak için şu formülü kullanabiliriz:

StokDevirHızı= Satış Geliri / Ortalama Stok Değeri

Burada:

• Satış Geliri: Belirli bir dönem içinde elde edilen toplam satış geliri.
• Ortalama Stok Değeri: Aynı dönemin başında ve sonunda bulunan stok değerlerinin ortalaması. Bu, genellikle (Başlangıç Stoku + Bitiş Stoku) / 2 formülü ile hesaplanır.

Örnek:

Bir işletmenin yıllık toplam satış geliri 1.000.000 TL ve yıl boyunca ortalama stok değeri 100.000 TL ise, stok devir hızı şu şekilde hesaplanır:

StokDevirHızı= 1.000.000 / 100.00 = 10

Bu durumda, işletmenin stokları yılda 10 kez dönüşüme uğramıştır.

Stok devir hızının yüksek olması genellikle olumlu bir işaret olarak kabul edilir, çünkü bu, işletmenin envanterini daha hızlı sattığını ve stok maliyetlerini azalttığını gösterir. Ancak, her sektör ve işletme için ideali farklılık gösterebilir. Örneğin, bazı sektörlerde (örneğin, perakende), daha hızlı dönen stoklar arzu edilirken, diğerlerinde (örneğin, lüks otomobiller), stoklar daha yavaş dönebilir.

Unutmayın ki, stok devir hızı işletmenizin doğasına ve sektörünüze göre değişebilir, bu yüzden kıyaslama yaparken aynı sektördeki diğer işletmeleri göz önünde bulundurmalısınız.


Sektöre Göre Örnekleme İle Bir ABC Analizi

Örnek: Elektronik Perakende Sektörü

1. Veri Toplama:
   • Ürün kategorilerine göre satış verilerini toplayın. Örneğin, telefonlar, dizüstü bilgisayarlar, aksesuarlar gibi.
2. Değerlendirme Kriterleri:
   • ABC analizi için değerlendirme kriteri, her ürün kategorisinin satış geliridir.
3. Sıralama:
   • Ürün kategorilerini satış gelirlerine göre büyükten küçüğe sıralayın.
4. Toplam Gelir ve Ortalama Stok Değeri Hesaplama:
   • Belirli bir dönem boyunca toplam geliri hesaplayın. Ayrıca, aynı dönemin başında ve sonunda bulunan stok değerlerinin ortalamasını alarak ortalama stok değerini hesaplayın.
5. Stok Devir Hızını Hesaplama:
   • Stok devir hızını Toplam Gelir / Ortalama Stok Değeri formülü ile hesaplayın.
6. ABC Kategorilerine Ayırma:
   • A Kategorisi: En yüksek satış gelirine sahip ürün kategorileri. Örneğin, telefonlar, yüksek fiyatlı dizüstü bilgisayarlar vb.
   • B Kategorisi: Orta düzeyde satış gelirine sahip ürün kategorileri. Örneğin, orta seviye dizüstü bilgisayarlar, tabletler vb.
   • C Kategorisi: Düşük satış gelirine sahip ürün kategorileri. Örneğin, aksesuarlar, düşük fiyatlı elektronik ürünler vb.
7. Yönetim Stratejileri:
   • A kategorisine giren ürün kategorileri daha sık kontrol edilmeli ve stokları daha yakından takip edilmelidir.
   • B kategorisine giren ürün kategorileri dikkatlice yönetilmelidir, ancak A kategorisine göre daha az zaman ve kaynak harcanabilir.
   • C kategorisine giren ürün kategorileri daha serbest bir şekilde yönetilebilir.

Bu analiz, elektronik perakende sektöründe hangi ürün kategorilerinin işletme için en önemli olduğunu belirlemek ve bu kategorilere daha fazla dikkat ve kaynak ayırmak için kullanılabilir.