🚀 EDI Yeteneği Nedir?
"EDI Capable" olmak ne demektir ve bir işletme bu yetkinliğe nasıl ulaşır?
Elektronik Veri Değişimi (EDI) günümüzde yalnızca bir tercih değil; tedarik zinciri verimliliği, otomasyon ve dijitalleşme açısından rekabet avantajı sağlayan bir zorunluluktur. Ancak “EDI Yetkinliği” veya “EDI Capable” ifadesi, sadece EDI kullanabilmek değil, bunu belirli bir olgunluk ve entegrasyon seviyesiyle gerçekleştirebilmek anlamına gelir.
✅ EDI Yetkinliği Ne Anlama Gelir?
EDI yetkinliği, bir şirketin EDI ticaret ortaklarıyla standartlara uygun, güvenli, otomatik ve hatasız veri alışverişi yapabilme kapasitesine sahip olmasıdır. Bu yetkinlik, EDI belgelerini işleyebilmek, çevirebilmek, iletebilmek ve ERP gibi sistemlerle bütünleştirebilmek anlamına gelir.
🔧 EDI Yeteneğine Sahip Olmanın Temel Bileşenleri
1. ERP ile EDI Entegrasyonu (ERP Integration)
- Şirketin mevcut ERP sistemi (SAP, Oracle, Logo, Netsis, vs.) ile EDI altyapısı arasında çift yönlü entegrasyon gereklidir.
- Bu, otomatik belge üretimi ve alımı için zorunludur.
📌 Not: ERP sistemleri EDI formatlarını doğal olarak tanımaz. Bu nedenle çeviri ve ara katmanlar gerekir.
2. Mesaj Formatı Dönüştürme (Mapping & Translation)
- ERP'den gelen veri içeriği, EDI standartlarına uygun olarak dönüştürülmelidir.
- Örneğin:
- ERP → XML → EDIFACT D96A (ORDERS)
- VDA4905 → CSV → ERP sistemine
- Mapping; alan eşlemeleri, veri tipi dönüşümü ve iş kurallarının uygulanmasını içerir.
3. İletişim Protokolü Desteği (Communication Layer)
- Mesajlar güvenli ve kesintisiz bir şekilde iletilmelidir.
- Desteklenmesi gereken iletişim protokolleri:
- AS2 (en yaygın kullanılan)
- OFTP2 (otomotiv için standarttır)
- SFTP/FTPS
- VAN (Value-Added Network)
Bu katman, mesajın partner sistemine zamanında, doğru ve güvenli bir şekilde ulaşmasını garanti eder.
📊 EDI Yetkinliği Üç Temel Adımda
1. ERP'den Veri Al (İşletme içi formatta)
2. Veri Dönüştür (EDI standardına çevir)
3. Veri Gönder (EDI protokolüyle iletişim kur)
💡 Aynı adımların ters sırası, gelen mesajlar için geçerlidir:
1. Mesajı Al (EDI protokolü ile)
2. Çözümle & Dönüştür (ERP’ye uyumlu hale getir)
3. ERP’ye Aktar
🧰 EDI Yeteneğini Destekleyen Temel Bileşenler
| Katman | Açıklama |
|---|---|
| ERP Konektörü | EDI sistemini ERP ile entegre eder. |
| EDI Translator | Dahili verileri EDIFACT, VDA, ANSI X12 vb. formatlara çevirir. |
| İletişim Katmanı | Veri gönderimini protokole uygun şekilde yapar (AS2, OFTP2, VAN vb.). |
| BPEL İş Akışları | Otomasyon süreçlerini yönetir, koşullu yönlendirme sağlar. |
🌐 Hangi Standart ve Protokoller Desteklenmeli?
✅ EDI Mesaj Formatları:
- EDIFACT, ANSI X12, VDA, EANCOM, TRADACOMS, ODETTE
- Sektörel formatlar: HIPAA (sağlık), RosettaNet (teknoloji), XBRL (finans)
✅ Protokoller:
- AS2 – Uçtan uca şifreli veri aktarımı
- OFTP2 – Otomotiv ve üretimde tercih edilen
- SFTP / FTPS – Güvenli dosya transferi
- VAN – Katma değerli ağ sağlayıcıları
🧠 EDI Yetenekli Olmak Ne Anlama Gelir?
| Yetenek | Açıklama |
|---|---|
| ✅ Entegre | ERP, WMS gibi sistemlerle çift yönlü bağlantı |
| ✅ Otomatik | Manuel müdahale olmadan tam otomasyon |
| ✅ Uygun Format | Uluslararası mesaj standartlarına destek |
| ✅ Uyumlu İletişim | Global EDI protokolleri ile güvenli veri alışverişi |
| ✅ Süreç Görünürlüğü ve Raporlama | İzlenebilir mesaj geçmişi, hata takibi ve denetim log’ları |
🏗️ Gelişmiş EDI Yetenekleri ve Yeni Nesil Uygulamalar
Modern EDI çözümleri yalnızca belge değişimi değil, aynı zamanda uçtan uca tedarik zinciri görünürlüğü, proaktif uyarı sistemleri, analitik dashboard’lar, partner self-service portalları gibi ileri seviye özellikleri de barındırır.
💼 Örnek Kullanım Senaryoları:
- JIT (Just-In-Time) → Otomotiv tedarik zinciri
- JIS (Just-In-Sequence) → Montaj sıralaması
- VMI (Vendor Managed Inventory) → Perakende tedarikçi tabanlı envanter
- e-Invoice, e-Delivery, e-Archive → E-fatura sistemleriyle entegre
📌 Sonuç: EDI Yetkinliğiniz Ne Düzeyde?
Gerçek EDI yetkinliği, sadece teknik bağlantı kurmak değil; süreci uçtan uca otomatikleştirmek, görünür kılmak ve sürdürülebilir hale getirmek anlamına gelir. Gelişmiş EDI yetkinliği:
- Daha hızlı sipariş döngüsü
- Daha az hata
- Daha düşük maliyet
- Daha güçlü müşteri ve tedarikçi ilişkileri sağlar.
Son düzenleme: